انجمن صنفی مترجمان استان تهران

یازدهم مرداد ماه زادروز داریوش آشوری، ‌مترجم، ‌زبانشناس و تدوین گر سینما

رویدادها

داریوش آشوری زاده ۱۱ مرداد ۱۳۱۷ تهران زبان‌شناس، مترجم و نویسنده‌ي ایرانی است. کارِ او در علوم سیاسی، جامعه‌شناسی، سخن‌سنجی، فلسفه و زبان‌شناسی است. آشوری دانش آموخته‌ي دبیرستان‌های البرز و دارالفنون است. آشوری در سال ۱۳۳۷ از دارالفنون دانش‌آموخته و وارد دانشکده‌ي حقوق و علومِ سیاسی و اقتصادی دانشگاه تهران شد و لیسانس اقتصاد خود را در سال ۱۳۴۲ گرفت. در همان سال در دوره‌ي دکتری اقتصاد در همان دانشکده پذیرفته شد ولی آن را نیمه‌کاره رها کرد. کار تألیف کتاب، ترجمه، و نوشتن مقالات را از همین دوران شروع کرد. نخستین کتاب او، به نام فرهنگ سیاسی، در روزگار دانشجویی از او منتشر شد که هنوز هم، با نام دانشنامه‌ي سیاسی، در ایران در زمینه‌ي علوم سیاسی کتاب مرجع است و تاکنون بیش از سی چاپ از آن منتشر شده‌است. در همان دوران آشوری در مؤسسه‌ي انتشارات فرانکلین به عنوانِ ویراستار در دائرةالمعارف فارسی و سپس در بخش انتشارات به کار مشغول بوده‌است.

آشوری از بنیانگذاران کانون نویسندگان ایران و عضو انتخاب شده‌ي نخستین هیئت دبیران آن بوده ‌است. در دانشکده‌ي حقوق و علوم سیاسی، دانشکده‌ي علوم اجتماعی، دانشکده‌ي هنرهای زیبای دانشگاه تهران، در مؤسسه‌ي شرق‌شناسی دانشگاه آکسفورد در بریتانیا، و دانشگاه زبان‌های خارجی توکیو تدریس کرده، و عضوِ هیئت مؤلفان لغت‌نامه‌ي فارسی در مؤسسه‌ي لغت‌نامه‌ي دهخدا (وابسته به دانشگاه تهران)، عضو هیئت ویراستاران دانشنامه‌ي ایرانیکا (دانشگاه کلمبیا در نیویورک) و از نویسندگان آن بوده‌است. همچنین سردبیری چند مجله‌ي ادبی و نیز نامه‌ي علوم اجتماعی را، در مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی (وابسته به دانشگاه تهران)، به عهده داشته‌است. پس از انقلاب با خانواده‌ي خود در فرانسه زندگی می‌کند.

آشوری در قلمرو علوم اجتماعی و فلسفه‌ي مدرن به توسعه‌ي زبان فارسی از نظر دامنه‌ي واژگان و بهبود سبک نگارش یاری فراوان کرده‌است. آشوری در آثار خود واژگان نوترکیبی چون گفتمان، همه‌پرسی، آرمان‌شهر، رهیافت، هرزه‌نگاری، درس‌گفتار و مانند آن را به‌کار برد که معادلی برای آن در زبان فارسی وجود نداشت. فرهنگ علوم انسانی او شامل صدها ترکیب و واژه‌ي اشتقاقی تازه برای گسترش زبانِ فارسی در زمینه‌ي علوم انسانی و فلسفه‌است. از میان آثار او می‌توان به بازاندیشی زبان فارسی، شعر و اندیشه، تعریف‌ها و مفهوم فرهنگ، و فرهنگ علوم انسانی اشاره کرد. ما و مدرنیّت نام مجموعه مقاله‌هایی از اوست که در آن به تحلیل بحران فرهنگی جامعه‌ي ایران در مواجه مدرنیّت می‌پردازد. وی نویسنده‌ي عرفان و رندی در شعر حافظ، است که تفسیری هرمنوتیکی از بنیادهای اندیشگی دیوان حافظ بر پایه‌ي پژوهش متن‌شناسانه‌ي تاریخی است.

 

آثار ترجمه:

‌چنین گفت زرتشت، از: نیچه، کتاب اول اسماعیل خویی، ۱۳۵۲، زمان، تهران.

‌چنین گفت زرتشت، اثر نیچه، نشر آگه، ۱۳۸۳ (چاپ سی‌وهفتم: ۱۳۹۵).

‌فراسوی نیک و بد اثر فردریش نیچه ۱۳۷۵

‌تبارشناسی اخلاق اثر فردریش نیچه، نشر آگه، ۱۳۸۸ (چاپ سیزدهم: ۱۳۹۵).

‌غروب بت‌ها اثر فردریش نیچه، نشر آگه، ۱۳۸۶ (چاپ دهم: ۱۳۹۵).

‌مکبث اثر ویلیام شکسپیر، نشر آگه، ۱۳۹۵ (چاپ پانزدهم).

‌تاریخ فلسفه، فردریک کاپلستون، جلد هفتم، از فیشته تا نیچه ۱۳۷۵

‌آرمان‌شهر (یوتوپیا) اثر تامس مور، ترجمه‌ي: داریوش آشوری-نادر افشار نادری ۱۳۶۱

‌شهریار اثر ماکیاولی(۱۳۷۵)، ‌انتشارات آگاه.

‌همکاری در ترجمه‌ي نمایشنامه‌هایی برای کتابِ نمایش در چین کارِ بهرام بیضایی و نیز ترجمه‌ي «آتسوموری» سه‌آمی موتوکیو با همکاریِ بیضایی

 

انجمن صنفی مترجمان شهر تهران ضمن آرزوی سلامتی از خداوند منان برای ایشان طول عمر باعزت مسألت دارد.

 

مریم صاحب اختیاری، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه

پايگاه اطلاع‌رساني انجمن صنفی مترجمان شهر تهران