خبرنگار حوزه ادبیات گروه فرهنگی باشگاه خبرنگاران جوان؛ در آستانه برگزاری مجمع عمومی سالیانه و با توجه به اینکه انجمن صنفی مترجمان تنها نهاد صنفی حوزه ترجمه تحت مجوز وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است به سراغ محمدرضا اربابی رئیس انجمن رفت تا کارنامه دوسال فعالیت این انجمن را برایمان تشریح کند.
انجمن صنفی مترجمان شهر تهران با چه اهدافی تشکیل شد؟
در سال 1389 و در جریان نخستین هم‌اندیشی فعالان عرصه ترجمه برآن شدیم تا ذهنیت خود را تغییر داده و اصلاح کنیم. جامعه ایران مترجمان بنام و بزرگی داشته و دارد اما متأسفانه صنعت ترجمه مغفول مانده است. علیرغم گسترش صنعت ترجمه در دنیا، این مفهوم در ایران نوپاست و توسعه آن مستلزم شکل‌گیری رویکردی نو است که ترجمه و تعادل بین جایگاه ترجمه و مترجم محوریت اصلی این نگرش باشد. علیرغم وجود مترجمان نامی بسیاری که با تلاش و همت خود فرهنگ این سرزمین را ارتقا داده‌اندة، همواره کمبود یک نهاد صنفی به شدت احساس می‌شده و بسیاری از اساتید نیز از ضرورت شکل‌گیری چنین انجمنی سخن رانده‌اند.
ایده تأسیس انجمن از چه زمانی در ذهن شما و دوستانتان شکل گرفت؟
در سال 86 تصمیم گرفتیم برای برقراری پل ارتباطی بین سه چرخ دنده اصلی صنعت ترجمه یعنی دانشگاه، نهاد ترجمه و بازار ترجمه برنامه‌ای 15 ساله تدوین کنیم. در گام نخست مؤسسه خدمات ترجمه تأسیس شد، سپس یک نشریه تخصصی و در گام سوم نیز یک آکادمی ترجمه. آن روزها تصور درستی از انجمن صنفی وجود نداشت. پیش تر فعالیت‌های جسته و گریخته و پراکنده‌ای صورت گرفته بود اما آن قدر ثبات نداشت که تآثیر خاصی بر جامعه ترجمه ایران بگذارد. بدلیل نبود آسیب‌شناسی‌های دقیق و کارشناسی و منسجم بیشتر این تلاش‌ها با شکست مواجه می‌شد. پس از بررسی‌های کارشناسی، با همت و همدلی جمعی از اساتید، فرهیختگان و فعالان عرصه ترجمه در سال 1393 اقدام به تأسیس انجمن صنفی کردیم.
هدفتان از تأسیس چنین انجمنی چه بود؟ و تا کنون به کدامیک دست پیدا کرده‌اید؟
مهم‌ترین هدف انجمن احقاق حقوق حقه مترجمان ایران‌زمین است و در راستای نیل به این مهم کارهای بسیار خوبی هم صورت گرفته است. علیرغم آنکه تنها قریب به 20 ماه از تأسیس این انجمن می‌گذرد به یاری حق توانستیم به بسیاری از اهداف این انجمن جامه عمل بپوشانیم. از آن جمله می‌توان به طرح‌های حمایتی اشاره کرد. بسیاری از مترجمان تازه کار علیرغم استعداد و ترجمه با کیفیت نمی‌توانند در بازار نشر ایران جایی برای خود باز کنند.
انجمن صنفی با بررسی کارشناسی به حمایت از این مترجمان در قالب طرح حمایتی می‌پردازد. طرح حمایتی از اولین اقدامات کمیسیون نشر این انجمن بوده و اکنون قریب به 50 عنوان تحت حمایت این طرح در مراحل پایانی نشر قرار دارد. از دیگر اهداف انجمن صنفی تدوین استانداردهاي ملی در حوزه صنعت ترجمه بوده و در این راستا نیز دستورالعمل قيمت‌گذاري ترجمه متون غير رسمی را هفته گذشته تدوین و ابلاغ کرد. در زمینه گسترش نهضت ملی نقد ترجمه نیز اقدام به برگزاری سلسله نشست های «دانش افزایی نقد» کرده است که بصورت جلسات ده گانه طی 10 ماه متوالی کرده است. در حوزه آموزش نیز با برگزاری کارگاه های آموزشی سهم بسزایی در ارتقای سطح علمی مترجمان ایفا کرده است.
انجمن مترجمان تا همین الان بالغ بر 5 کارگاه در حوزه کسب و کار ترجمه، حقوق و تکالیف مترجم در دانشگاه های مختلف برگزار کرده است. این کارگاه‌ها با هدف افزایش سطح علمی مترجمان و آگاهی بخشی در زمینه بازار کار برگزار شده‌اند، کارگاه‌هایی نیز در حوزه های مختلف ترجمه شفاهی، ترجمه و فناوری، آموزش فن ترجمه و ویراستاری و ... برگزار شده‌اند که در مدت 20 ماه در نوع خود کم نظیر است. همچنین انجمن رابطه ی تعاملی بسیار مناسبی نیز با نهادها، سازمان ها و مؤسسات متقاضی نیروی کار و مترجمان داشته و تاکنون گام های مرثری در راستای اشتغال مترجمان برداشته است و بسیاری از متقاضیان کار را به حوزه های کاری مناسب ارجاع داده است. در زمنیه کارآفرینی نیز با همکاری صندوق کارآفرینی امید در راستای تأسیس نهادهای مجاز ترجمه به علاقمندان وام تخصیص داده شده است. ممنوعیت ارائه خدمات ترجمه در کافی نت ها نیز یکی از دستاوردهای بسیار مهم انجمن بوده است، بر اساس اساسنامه و در راستای ساماندهی نهادهای مجاز ترجمه، انجمن با همکاری اتحادیه فناوران رایانه موفق شد کافی نت ها را از ترجمه بازدارد.
از دیگر اقدامات انجمن نیز می توان به برگزاری دو دوره جشن ملی مترجم در راستای بزرگداشت مقام شامخ این عزیزان در ایران اشاره کرد.
با توجه به اقداماتی که می‌فرمایید ، حتما با مشکلاتی هم رو به رو بوده‌اید. کمی از سختی‌های راه بگویید؟
بله درست است، همانطور که مستحضرید کار‌گروهی و صنفی کردن دشواری‌های خاص خود را دارد. انجمن نیز از این قانون نانوشته مستثنی نبوده و همواره و از همان بدو تأسیس با موانع بسیاری مواجه بوده است. مشکل کمبود بودجه و عدم تخصیص منابع مالی مناسب و مورد نیاز از جمله مشکلاتی است که همواره بر سر راه اصناف بوده است. حجم کارهای ضروری تا امروز انجام نشده یا نیمه کاره به قدری بالاست که هنوز هم در مورد بسیاری از آن ها در مرحله آسیب شناسی قرار داریم و البته بسیاری از آن ها را نیز به سر منزل مقصود رسانده‌ایم از جمله منشور اخلاق حرفه‌ای. علیرغم مانع تراشی‌ها و سنگ اندازی دوستانی که به ظاهر به دنبال ارتقای صنعت ترجمه کشور هستند همچنان امیدواریم فضای همدلی و همیاری دراین جامعه روز به روز گسترش یابد و حقیقتا همه با هم در راستای دستیابی به جامعه ای مطلوب گام برداریم.
آیا تاسیس انجمن‌های صنفی در شهرستان‌ها را نیز ضروری می‌دانید و آیا در این خصوص برنامه‌ای دارید؟
همانطور که در دومین جشن ملی مترجمان هم اشاره کردم، انجمن تهران یک شروع است، یک نسیم مطبوع که باید به یک طوفان تبدیل شود تا مشکلات را مرتفع سازد. قطعا باید انجمن‌های شهرستان‌ها نیز تاسیس شوند و در تلاش هستیم تا با راهنمایی و هدایت دوستان مترجم در شهرستان‌ها این امر را تسریع کنیم.
منبع: باشگاه خبرنگاران جوان