محمدرضا اربابی از تأسیس تعاونی مترجمان تهران خبر داد و گفت: خیلی از مترجمان کشور بی‌کار هستند. این مؤسسه مترجمان را با سازوکار مناسب به کار می‌گیرد تا در فعالیت‌ها مشارکت داشته باشند.
به گزارش خبرنگار مهر، نشست خبری محمدرضا اربابی رئیس انجمن صنفی مترجمان شهر تهران عصر روز یکشنبه ۲۲ اسفند با حضور خبرنگاران در خبرگزاری مهر برگزار شد.
اربابی در ابتدای این مراسم به ارائه گزارشی از فعالیت‌های آغازین این انجمن پرداخت و گفت: «انجمن صنفي مترجمان شهر تهران متولد سال ۹۳ است و ما برای راه‌اندازی آن، برنامه ریزی ۴ ساله‌ای را از سال ۸۹ انجام دادیم. یکی از سؤالات مهمی که انجمن در پی پاسخگویی به آن بود، نبود نظام صنفی کارآمد در این حوزه بود که از حرف دور و به عمل نزدیک باشد. طبق قانون، مرجعی که یک نظام صنفی باید در بستر آن شکل بگیرد، وزارت تعاون است. بنابراین نقطه آغاز کار این وزارتخانه بود».
وی افزود: «ما سالانه ۲ تا ۳ هزار نفر فارغ‌التحصیل رشته‌های مختلف ترجمه در کشور داریم که این تعداد، ظرفیت اشتغالی عظیمی ایجاد می‌کند و باید برایشان شغل ایجاد کرد. یکی از مشکلات بزرگ ما، سطح کیفی مترجمان بعد از فارغ التحصیلی شان است. بنابراین یکی از بحث‌های مهم برای انجمن، بحث کارآفرینی برای این فارغ التحصیلان بود و هست. به همین دلیل به ایجاد موثر بین نهادهای تصمیم‌گیر و بدنه مترجمان فکر کردیم. البته دلگرم کردن مترجمان، بسیار سخت بود چون بی‌انگیزگی و ناامیدی زیادی بر بازار نشر و مترجمان فعال در این بازار مستولی شده بود. یکی از طرح‌هایی که از ابتدای کار انجمن در دستور کار قرار گرفت، طرح حمایتی از ترجمه اولی‌ها بود که برای این طرح، ۶۰ اثر در دستور کار قرار گرفتند و به مترجمان تازه کار سپرده شدند».
رئیس انجمن صنفي مترجمان شهر تهران ادامه داد: «برگزاری کارگاه‌های آموزشی یکی دیگر از برنامه‌های انجمن بود که اقشار مختلف را درگیر کرد. در این زمینه می‌توانم از همکاری‌مان با حوزه هنری در زمینه برگزاری نشست‌های نقد ترجمه یاد کنم. تا امروز ۶ نشست برگزار شده و در سال آینده هم ۴ نشست برگزار می‌شود. یکی از مشکلات بزرگ مترجمان ما، عدم آشنایی به حق و حقوق شان است. اغلب آن‌ها نمی‌دانند در مواجهه با ناشر چه حق و اختیاراتی دارند. در این زمینه هم، نشست‌هایی در سال ۹۵ در شعبه‌های دانشگاه آزاد در استان‌های مختلف و همچنین اخیراً در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد. در حال حاضر بیش از ۵۰ نفر از مترجمانی که به انجمن معرفی شدند، مشغول به کار هستند. یکی دیگر از کارهای انجمن، فعالیت مرکز مشاوره ترجمه است که بسیار روی آن تأکید داریم. این مرکز به مترجمان عضو مشاوره رایگان ارائه می‌دهد».
اربابی گفت: «اقدام مهم دیگر انجمن در سال ۹۵، که برای اولین‌بار انجام شد، تنظیم نرخ‌نامه خدمات ترجمه بود. برای این کار، کارگروهی تشکیل و جلسات مکرر کارشناسی برگزار شد. در نهایت دستورالعمل نرخ‌نامه ترجمه تدوین شد و در حال حاضر، نسخه مکتوب و الکترونیک آن در دسترس است. یکی از مشکلات فضای ترجمه صحیح در کشورمان، فعالیت مراکز غیرمرتبط بود. به عنوان مثال شاهد بودیم که کافی‌نت‌ها و دفاتر فنی چاپ و کپی به ترجمه متون مختلف اشتغال دارند. با ارتباط با نهادهای ذی‌ربط این مساله برطرف و اعلام شد اگر کافی‌نت یا دفتری اقدام به ترجمه غیرقانونی کند، پلمپ خواهد شد. امیدوارم این مسأله در صورت وجود، فقط با گفتگو، دیپلماسی لبخند و مذاکره حل شود و نیازی به اقدام قانونی نباشد. بحث بعدی، تدوین منشور اخلاق حرفه‌ای مترجمان بود که با همکاری مترجمان رسمی قوه قضائیه انجام شد و در جشنی با حضور دكتر غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در حوزه هنری رونمایی شد.
وی پیش از پاسخگویی به سوال خبرنگاران گفت: ما ترجمه را یک ابزار موازنه قدرت می‌دانیم. کشوری که نمی‌تواند در موازنه قدرت، حضور داشته باشد، حتما شکست فرهنگی خواهد خورد. یا باید همه ما زبان انگلیسی یاد بگیریم و یا باید زبان بومی خودمان را با ابزاری به نام ترجمه حفظ کنیم. بنابراین باید بتوانیم پل ارتباطی خوبی بین فضای ترجمه داخل و خارج باشیم.
در ادامه این برنامه، اربابی در پاسخ به سوال خبرنگار مهر درباره عنوان کارگری بودن این انجمن گفت: «وقتی برای ثبت انجمن به وزارت تعاون رفتیم، با ۲ گزینه مواجه شدیم: صنفی کارگری و کارفرمایی. اگر انجمن مورد نظر، متولی افراد باشد یک انجمن کارگری و اگر متولی نهادی باشد، یک انجمن کارفرمایی است. به همین دلیل انجمن ما، عنوان کارگری را یدک می‌کشد».
رئیس انجمن مترجمان شهر تهران در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار مهر درباره ارتباط با ناشران و مترجمان قدیمی گفت: «قرار نیست در این زمینه چیزی را به هم بزنیم یا بازتعریف کنیم. در بخش قیمت‌گذاری، انجمن با ناشران وارد گفتگو نشده است. وقتی ناشر با مترجمش به صورت درصدی کار می‌کند، بحث نرخی که به آن اشاره کردیم به کار نمی‌آید. ولی وقتی مترجمان به انجمن می‌آیند و با حق و حقوق‌شان آشنا می‌شوند، متوجه می‌شوند که از چه امکاناتی محروم‌اند و برخی از قراردادها واقعاً قرارداد ترکمانچای هستند. در حال حاضر، نرخ هر کلمه ۳۲ تومان است ولی عواملی هستند که قیمت را تغییر می‌دهند مثل زمان یا زبان مبدا و مقصد».
وی در پاسخ به سوال دیگری که خبرنگار مهر درباره بودجه این انجمن پرسید، گفت: «انجمن‌های صنفی حق درآمدزایی ندارند. ما فقط حق ورود، حق عضویت و کمک‌های داوطلبانه اعضا را داریم. در حال حاضر، حق عضویت، سالانه ۹۰ هزار تومان و حق ورودی ۱۰ هزار تومان است. اتفاق خجسته در این زمینه، همکاری ما با سازمان‌ها و نهادهای ارائه دهنده خدمات بود و این کار برای حداقل کردن هزینه‌هایمان انجام شد».
اربابی در پاسخ به سوالی دیگر گفت: «درباره بیمه مترجمان، هدف بلند مدت ما، بیمه تأمین اجتماعی است اما در حال حاضر داریم برای بیمه‌های تکمیلی رایزنی می‌کنیم. تعداد اعضا هم با توجه به دوساله بودن انجمن، قریب به ۲۰۰ نفر است که البته خیلی کم است و باید بیشتر باشد. مثلاً اخیراً در یکی از ترجمه‌های انگلیسی مترجمی عبارت دفاع مقدس را War ترجمه کرده بود و به نظرم کل مفهوم را زیر سوال برده بود. به همین دلیل طرحی را به بنیاد سعدی ارائه دادیم که به موجب آن، فارسی آموزان خارجی چه در داخل و چه خارج کشور که آموزش زبان فارسی می‌بینند، یک دوره تکمیلی ترجمه را هم طی کنند تا به این وسیله برای ترجمه آثار فارسی به دیگر زبان‌ها، تربیت شوند. از دیگر مشکلات ما، رشد قارچ‌گونه سایت‌های غیرمجاز و غیرقانونی ترجمه است که در این باره با بخش رسانه‌های دیجیتال وزارت ارشاد گفتگو کردیم ولی گفتند متأسفانه هیچ ابزاری برای نظارت بر این سایت‌ها وجود ندارد».
رئیس انجمن صنفی مترجمان تهران در پاسخ به سوالی درباره کپی رایت گفت: یکی از کارهایی که در این زمینه می‌توانستیم انجام بدهیم، آگاهی بخشی به جامعه بود تا با مفهوم مالکیت فکری و معنوی آشنا شود. جالب است که لایحه جامع مالکیت فکری از سال ۸۸ تا امروز، بین مجلس و دولت پاسکاری می‌شود. ما تلاش می‌کنیم این لایحه به جایی برسد که اگر به کنوانسیون برن هم نمی‌پیوندیم، حداقل حق معنوی آثار را رعایت کنیم. از دیگر تلاش های انجمن، شکستن انحصار زبان انگلیسی است. اعضای انجمن با همین رویکرد، به گونه‌ای انتخاب شده و می‌شوند که از تک قطبی بودن زبان انگلیسی جلوگیری شود.
در بخش سوم این نشست و پس از سوال و جواب خبرنگاران، اربابی گفت: شخص مقام معظم رهبری از مطالبه‌گران این مساله هستند که حرف تازه‌ای برای جهان داشته باشیم و حرف‌هایمان را برای دیگران ترجمه کنیم. در زمینه ترجمه آثار فارسی به دیگر زبان‌ها، کارهایی شده ولی به جرأت می‌توانم بگویم در نقطه صفر هستیم. امروز ۱۲ تا ۱۳ هزار مترجم داریم که اگر ۵۰ درصدشان هم توانمند باشند، می‌توانند در فضای بین‌المللی فعالیت کنند.
وی افزود: در حال حاضر هم کسانی هستند که در این زمینه در فضای بین‌المللی کار می‌کنند و به دلار حقوق می‌گیرند. اما همان مترجم هم ارز ۷۰ درصدی را وارد می‌کند و به عبارتی حق‌اش را می‌خورند. دلیل وجود چنین فضایی این است که فضا و قانون بین‌المللی حاکم نیست. در یک ماه اخیر تلاش کردیم تا انجمن به فدراسیون جهانی مترجمان بپیوندد. این فدراسیون در پاریس مستقر است و تمام انجمن‌های صنفی دنیا عضوش هستند. البته این کار ما، خشت اول است و باید امکان حضور مترجمان ایرانی را در جوایز بین‌المللی فراهم کرد. به همین دلیل سال آینده، اولین جایزه بین المللی را در حوزه ترجمه با همکاری نهادهای مختلف برگزار می‌کنیم. طرح بعدی هم یک بازار ترجمه آنلاین است که اگر مقدماتش فراهم شود، قطعاً در سال آینده انجام خواهد شد.
اربابی گفت: نرخ بیکاری در کشورمان بالاست و در حوزه علوم انسانی دارد به فاجعه می‌انجامد. در حوزه ترجمه، ۲۰ درصد از مترجمان هم کار ندارند. این افراد همان فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌ها هستند. این قول را می‌دهم که در سال ۹۶ مؤسسه شرکت تعاونی خدمات انجمن صنفی مترجمان تهران تأسیس شود. این موسسه مترجمان را با ساز و کار مناسب به کار می‌گیرد تا بتوانند در فعالیت ترجمه، مشارکت داشته باشند. هرکدام از اعضای این تعاونی، ذی سود هستند. امیدوارم این تعاونی بتواند در سال ۹۶، بزرگ ترین تعاونی کشور و طی ۵ سال آینده، بزرگ ترین تعاونی ترجمه در منطقه باشد.
خبرگزاري مهر