انجمن صنفی مترجمان استان تهران

ششم تیر، سالروز تولد کوروش صفوی، مترجم و زبان‌شناس برجسته

رویدادها

کورش صفوی زاده‌ي ۶ تیر ۱۳۳۵، تهران زبان‌شناس و مترجم ایرانی، نایب‌رئیس انجمن زبان‌شناسی ایران و استاد دانشگاه علامه طباطبایی است‌. پژوهش‌های او در زمینه‌ي معناشناسی، نشانه‌شناسی، رابطه‌ي زبان‌شناسی و ادبیات و تاریخ زبان‌شناسی است‌. کوروش صفوی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در آلمان و اتریش به پایان رساند و در سال ۱۳۵۰ به تهران بازگشت‌. به دلیل نپذیرفتن دیپلم اتریش از سوی ایران وادار شد در همان سال مجدداً به دبیرستان برود و از دبیرستان هدف ۴ آن ایام دیپلم ریاضی بگیرد‌. سپس به رشته زبان و ادبیات آلمانی دانشگاه تهران رفت و سال بعد انتقالی به مدرسه عالی ترجمه گرفت و در سال ۱۳۵۴ موفق به اخذ لیسانس از این دانشگاه شد‌. در همان سال برای ادامه تحصیل به آمریکا رفت؛ و پس از یک فصل تحصیل در رشته زبان‌شناسی در دانشگاه دولتی اوهایو و دو نیمسال تحصیل در ام.آی‌.تی، به دلیل بیماری پدر به ایران بازگشت و در سال ۱۳۵۶ وارد دوره‌ي کارشناسی ارشد زبانشاسی دانشگاه تهران شدن و موفق شد در سال ۱۳۵۸ و پیش از انقلاب فرهنگی ارشد خود را بگیرد‌. وی در همان سال ۱۳۵۶ ابتدا به صورت حق‌التدرسی سپس به صورت قراردادی و پیمانی به استخدام دانشکده‌ي علوم و ارتباطات درآمد‌. وی نزدیک به ده سال پس از اخذ کارشناسی ارشد خود و هنگامی که دوره‌ي دکتری زبانشناسی دانشگاه تهران دوباره بازگشایی شد، وارد این دوره شد و در سال ۱۳۷۲ دکتری زبانشناسی خود را از این دانشگاه گرفت.

کورش صفوی در خصوص ابزارهای زبان‌شناسی معتقد است، ابزارهای زبانشناسی ابزارهایی عام هستند یعنی صرفاً برای مطالعه ادبیات به کار نمی‌روند‌. زبان‌شناسی ابزاری برای تعیین «خوب و بد»، «زشت و زیبا»، «شور و شعف و شوق» و غیره در اختیار ندارد‌. قرار هم نیست در علم بشود ملاکی برای تشخیص این ویژگی‌های احساسی در اختیار داشت‌. دکتر صفوی در محورهای همنشینی و متداعی معتقد است نویسنده متن انتخاب‌های خود را بر روی محور ترکیب قرار می‌دهد، و خواننده برعکس مسیری را طی می‌کند که نویسنده دنبال کرده است‌. خواننده ابتدا با آن‌چه روی محور همنشینی قرارگرفته رو به رو می‌شود، و پس از آن به انتخابهای خود دست می‌زند‌. این انتخاب‌ها با انتخاب‌های نویسنده همسو است‌. در نتیجه هرمی را می‌توان تصور کرد، که قاعده‌اش متن است و قله‌ي آن هرم، محتوایی است که خود را بر این قاعده تحمیل می‌کند‌. ما در هر نقطه‌ای از ارتفاع این هرم، وقتی به قاعده نگاه می‌کنیم آن را به شکل خاص می‌بینیم؛ و در این سیر مسیر آسانسور به دست همان قله است‌. دکتر صفوی در مقاله‌ي «پیشنهادی در سبک شناسی ادب فارسی» در صدد اثبات این مسئله برمی آید که آن‌چه تحت عنوان «سبک» مطرح می‌شود با توجه به دو فرایند ترکیب و انتخاب می‌تواند به طبقه‌بندی دقیقتری از سبک‌های سنتی نظم، شعر و نثر برسد، و همچنین به اثبات این نکته که این عملکرد تنها به ادبیات محدود نمی‌شود و به لحاظ زمانی در معماری، خوشنویسی، قالی بافی و سایر هنرها نیز قابل مطالعه است و همسویی خاصی را نشان می‌دهد‌. دکتر صفوی این موضوع را به عبارتی دیگر چنین شرح می‌دهد که «زمانی که فرایند ترکیب در ادبیات از بسامد وقوع بالاتری برخوردار است، همین فرایند به عنوان مثال در معماری آن دوره نیز خود را می‌نمایاند».

آثار تألیفي ايشان:

۱۳۸۱‌. از زبان‌شناسی به ادبیات‌. ج دوم: شعر‌. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و هنر اسلامی‌.

۱۳۸۲‌. معنی‌شناسی کاربردی‌. تهران: نشر همشهری‌.

۱۳۸۴‌. فرهنگ توصیفی معنی‌شناسی‌. تهران: نشر فرهنگ معاصر‌.

۱۳۸۴‌. نگاهی به ادبیات از دیدگاه زبان‌شناسی‌. تهران: انتشارات انجمن شاعران ایران‌.

۱۳۸۴‌. زبان‌های دنیا: چهار مقاله در زبان‌شناسی، تهران: انتشارات سعاد‌.

۱۳۸۵‌. آشنایی با نظام‌های نوشتاری‌. تهران: نشر پژواک کیوان‌.

۱۳۸۵‌. آشنایی با معنی‌شناسی‌. تهران: نشر پژواک کیوان‌.

۱۳۸۵‌. آشنایی با تاریخ زبان‌های ایران‌. تهران: نشر پژواک کیوان‌.

ترجمه‌هاي ايشان:

بورگل، ی‌. ک‌. ۱۳۶۵‌. سه رساله درباره‌ي حافظ‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر مرکز‌.

پالمر، ف‌. ر‌. ۱۳۶۶‌. نگاهی تازه به معنی‌شناسی‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

گاور، آ‌. ۱۳۶۷‌. تاریخ خط‌. ترجمه عباس مخبر و کورش صفوی‌. تهران: نشر مرکز‌.

یاکوبسن، ر‌. ۱۳۷۶‌. روندهای بنیادین در دانش زبان‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

سوسور، ف.دو‌. ۱۳۷۷‌. دوره‌ی زبان‌شناسی عمومی‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

چامسکی، ن‌. ۱۳۷۶‌. زبان و ذهن‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

تراکس، دیونوسیوس‌. ۱۳۷۷‌. فن دستور‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

هیئت مؤلفان‌. ۱۳۷۸‌. زبان‌شناسی و ادبیات‌. کورش صفوی (مترجم)‌. مجموعه مقالات دانش نامه‌ي فلسفه‌. تهران: نشر هرمس‌.

هوسله، و‌. ۱۳۷۸‌. محفل فیلسوفان خاموش‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

کالر، ج‌. ۱۳۷۹‌. فردینان دو سوسور‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس‌.

چامسکی، ن‌. ۱۳۷۹‌. زبان و اندیشه‌. کورش صفوی (مترجم)‌. تهران: نشر هرمس.

 

انجمن صنفی مترجمان شهر تهران ضمن آرزوی سلامتی از خداوند منان برای ایشان طول عمر باعزت مسألت دارد.

 

مریم صاحب اختیاری، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه

پايگاه اطلاع‌رساني انجمن صنفی مترجمان شهر تهران