انجمن صنفی مترجمان استان تهران

مصاحبه اختصاصی پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی با مترجم منتخب دن کیشوت

اخبار سایت

چندی پیش خبر حضور یک مترجم ایرانی در پروژه­ای جهانی منتشر شد. دکتر نجمه شبیری برای پروژه جهانی ترجمه «دن کیشوت» به 140 زبان دنیا انتخاب شد. بزرگداشت چهارصدمین سال درگذشت سروانتس، در قالب یک پروژه ترجمه جهانی کلید خورد. ترجمه کتاب «دن کیشوت» به 140 زبان زنده و هر فصل به یک زبان. این انتخاب شایسته بهانه­ای شد تا پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی مترجمان شهر با دکتر شبیری، یکی از اعضای افتخاری این انجمن،  دکترای زبان اسپانیایی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مترجم رسمی اسپانیایی مصاحبه­ای اختصاصی داشته باشد که شرح آن را در ادامه خواهید خواند:

1. ضمن تبریک بابت انتخاب حضرتعالی به عنوان مترجم ایرانی حاضر در پروژه ترجمه دن کیشوت به 140 زبان دنیا، درباره این پروژه، نحوه انتخاب شما و جزییات آن توضیحاتی می‌دهید؟

با تشکر از لطف شما، شاید دلیل انتخاب من برای این اثر این باشد که از فارغ التحصیلان سابق دانشگاه کمپلوتنسه و رتبه اول دوره خودم بوده­ام. اما درباره اصل پروژه، دکتر خوزه مانوئل لوسیا مخیاس طی نامه­ای در سال گذشته ضمن دعوت از اینجانب برای همراهی در پروژه ترجمه چندین زبانه «دن کیشوت» اعلام داشتند دانشگاه کمپلوتنسه مادرید در نظر دارد تا به مناسبت چهارصدمین سال درگذشت خالق رمان مدرن جهان یعنی سروانتس، مبتکر اقدامی جهانی تحت عنوان ترجمه هر فصل از کتاب «دن کیشوت» به یک زبان باشد. در نامه دوم مطرح شد که قصد دارند کلیه ترجمه­ها به زبان مدرن هر کشور باشد و از من خواستند تا خودم فصلی را (پیش از اعلام به دیگران) انتخاب نمایم.

 قطعاً برای من این افتخار بسیار بزرگی بود تا در چنین پروژه ارزشمندی شرکت کنم و فصل زیبا و به یادماندنی آسیاب­های بادی، فصل 8 از جلد اول، را انتخاب کرده و موافقت خویش را به اطلاع ایشان رساندم.

در مکاتبه اخیر اعلام شد که خوشبختانه این اثر نمادین و منحصر به فرد که قطعاً جزو کتب نفیس کلکسیونی خواهد بود، در ماه نوامبر سال جاری به چاپ می­رسد و آیین رونمایی از آن در 12 دسامبر همین سال و با قرائت یک پارگراف از هر فصل توسط مترجم همان زبان در مادرید و در حضور کلیه مترجمین و شخصیت­های برجسته علمی و دانشگاهی برگزار خواهد شد. اینجانب نیز افتخار دارم بخش خود را به زبان فارسی در آن مرکز جهانی قرائت خواهم کرد، و ان شاالله در آینده و پس از بازگشت اطلاعات تکمیلی از این مراسم و جزییات مربوط به کتاب را بیان خواهم کرد.

بی تردید کتابی که هر فصل آن به یک زبان ترجمه شده از ویژگی منحصر به فردی برخوردار خواهد بود. جالب توجه اینکه، 40 زبان از بین این 140 زبان انتخاب شده هیچ تجربه­ای از ترجمه‌ی «دن کیشوت» نداشته‌اند و برای اولین ترجمه این کتاب را خواهند دید و به گمانم در 12 فصل نیز به مطالعه زبان­شناختی این اثر پرداخته شده است.

2. علیرغم پتانسیل و غنای ادبیات فارسی، چه عواملی را در شناخته و مطرح نشدن مناسب آن در سطح جهانی دخیل می­دانید؟

سوال بسیار خوبی است. شاید بتوان عواملی مانند نداشتن افکار اکادمیک و ابتکار عمل و نظم را که همواره جای آن در کشور ما خالی بوده را در این مقوله مؤثر دانست و شاید هم به عدم باور خودمان برگردد.

ما ملت عجیبی هستیم، گاه خود را ارباب جهان و تمدن می­دانیم و گاه چنان در برابر باور خودمان بهت­زده­ایم که این حالتمان تردیدبرانگیز است. برای نمونه، شما همین پروژه عظیم ترجمه مورد نظر را نگاه کنید: 140 مترجم و نویسنده از سراسر جهان بدون دریافت هیچ پولی و با افتخار و علاقه فراوان دعوت به همکاری را می­پذیرند و از آن جالب­تر اینکه این مرکز برای برگزاری مراسم رونمایی هم متقبل هیچ هزینه­ای نمی­شود، نه بلیت هواپیما، نه هتل، نه پذیرایی مفصل و ... .

و حال آنکه یک نکته قابل تأمل است:

فقط کافیست چنین مراسمی در ابعاد جهانی را مقایسه کنید با انواع و اقسام همایش­های گاه نه چندان سودمند که در کشورمان برگزار می­شود، برای هر کدام یک طومار بلندبالا بودجه لیست می­شود، تمام رستوران­های مهم شهر مورد عنایت قرار می­گرند و غالباً تحت عنوان مهمان­نوازی ایرانی از خزانه دولت هدایایی نیز به شرکت­کنندگان متحیر اهدا می­گردد. و سؤال اینجاست، واقعا چرا؟

3. پیشنهاد شما در راستای معرفی ادبیات ایران در دنیا چیست؟

حقیقتاً فکر می­کنید علاقمندان به ادبیات فارسی در دنیا کم هستند؟

فراخوان­هایی از این دست با استقبال جهانی ادب دوستان مواجه نخواهد شد؟

شک ندارم که که اینطور نیست و بسیار هم مورد استقبال قرار خواهد گرفت.

متأسفانه، ما در ایران درگیر تشکیل کارگروه و کمیته و القابی این چنین هستیم؛ حال آنکه متولی دریافت و هماهنگی چنین کتاب نفیس و جذابی تنها یک نفر در اسپانیا بوده که کار ایشان دریافت کارها و هماهنگی با مترجمین در سراسر جهان و تحویل نسخه نهایی به انتشاراتی بوده است.

در کشور ما به واقع جای کار جدی و بی سر وصدا انجام دادن خالی است...

4. نقش نظام صنفی را در ارتقای جایگاه ادبیات و ترجمه چقدر موثر می­دانید؟

نقش صنف؟ خُب، مشخص است که وجود هر صنفی هم به آن صنف نظم می­بخشد و هم از آن حمایت می­کند و همچنین می­تواند متولی کارهای بزرگی از این قبیل شود.

5. به نظر شما دولت­ها تا چه اندازه می­توانند در حضور مترجمان بزرگ کشور در عرصه جهانی مؤثر باشند؟

پاسخ به این سوال همان است که عرض کردم. باور ادبیات خودمان و برنامه­ریزی برای معرفی تخصص آن به سراسر جهان.

برای مثال، ببینید در همین ترجمه کتاب «دن کیشوت» چطور 40 زبان جدید به ترجمه این اثر برای نخستین بار اضافه شده­اند. و بی­تردید وقتی یک فصل از کتاب ترجمه شده مابقی اثر نیز به آن زبان ناشناخته ترجمه خواهد شد. و به همین سادگی تبلیغ زبان و ادبیات یک ملت و کشور می­شود.

دولت باید خود را ملزم به نظم­بخشی باور ملت ایران به هویت خویش، برنامه­ریزی و اجرای چنین برنامه­هایی کند و در این راستا تمام اندیشمندان و متفکرین نیز می­بایست دولت را یاری دهند، و مطمئناً این کار را خواهند کرد.

6. بسیاری از کارشناسان معتقدند کیفیت ترجمه­های موجود در بازار به شدت افت کرده، آیا موافقید؟ راهکارهای پیشنهادی شما چیست؟

شاید به این خاطر باشد که ترجمه در آمد خاصی ندارد. انجمن صنفی مترجمان می­تواند در همین راستا گام­های بسیار مؤثری بردارد تا شاید ممر درآمدی برای مترجمین فراهم  شود و دیگر مجبور نباشند به ترجمه­های سفارشی و فوری تن دردهند. و البته هزار نکته باریک­تر از مو این­جاست و صحبت در این باره بسیار زیاد است، در این مقال نمی­گنجد و البته مستلزم مطالعه و بررسی دقیق و علمی. و اگر هر مترجمی تنها در زمینه علاقه و تخصص خودش ترجمه کند بدون شک کیفیت ترجمه­های موجود بهتر خواهد شد.

در پایان اگر نکته‌ای باقی مانده بفرمایید.

موفق باشید.

 

سیده هستی حسینی

روابط عمومی انجمن صنفی مترجمان شهر تهران

پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی مترجمان شهر تهران