دکتر محمدعلی موحد ۲ خرداد ۱۳۲۰ در شهر تبریز دیده به جهان گشود. تحصیل را در مدارس تدین و اتحاد نوین همین شهر آغاز نمود و در سال ۱۳۱۹ پس از اخذ دیپلم متوسطه در رشته ادبی به تهران آمد، اما به واسطه فوت پدر (در سال ۱۳۱۷) به تبریز بازگشت و سرپرستی خانواده را برعهده گرفت و به مدت ده سال در تبریز و تهران رحل اقامت افکند. در سال ۱۳۲۹ به شرکت نفت آبادان رفته و پس از خَلعِ یدِ انگلیسی‌ها در سال ۱۳۳۲ سردبیری روزنامه شرکت نفت را به عهده گرفت و در همین سال به تهران انتقال یافت. وی در سال ۱۳۳۲ کار بر روی ترجمه رِحله ابن‌بطوطه را انجام داد که در سال ۱۳۳۶ منتشر شد. این کتاب اولین اثر اوست و به واسطه قدرت قلم و شیوائی ترجمه مورد توجه ارباب فضل قرار گرفت و نام موحد بر سر زبان‌ها افتاد. چنان‌که استادانی چون مجتبی مینوی و محمدعلی جمالزاده او را مورد تشویق و تفقد قرار دادند. دکتر موحد خود درباره ویژگی‌های این ترجمه که آن را از ترجمه و توضیح مجدد بی‌نیاز کرده است، معتقد است علاوه بر روانی و شیوائی قلم، دقت بسیار در توضیحات و حواشی تعلیقی بر این کتاب آن را ممتاز ساخته است، او در توضیحاتش بر این کتاب از منابع و مآخذ معاصرینِ ابن بطوطه استفاده کرده است و حتی در صورت لزوم اشتباهات مصححان فرانسوی را بخصوص درباره ایران با مراجعه به منابع تاریخی و ادبی اصلاح کرده است.
دکتر موحد تحصیلات خود را در دانشکده حقوق دانشگاه تهران ادامه داد و موفق به اخذ مدرک دکترای حقوق خصوصی از این دانشگاه شد و در سال ۱۳۳۸ پس از فراغت از تحصیل برای آشنایی بیشتر با مباحث حقوق بین‌الملل به انگلستان رفته و مطالعات خود را زیر نظر پرفسور جِنینگز در کمبریج و پروفسور شوارتزنبرگ، به عنوان Research student در لندن ادامه داد. همچنین در این دوران با ایران‌شناسانی چون آربری، مینورسکی و لاکهات مجالست کرده و به تحقیق بر روی نسخه‌های خطی موجود در موزه بریتانیا پرداخت و نسخه سلوک الملوک تالیف فضل‌ا... روزبهان خَنجی متخلص به امین را برای تصحیح انتخاب کرد. استاد دکتر موحد در کنار مشاغل رسمی به تدریس حقوق مدنی و حقوق نفت در دانشکده حقوق دانشگاه تهران و دانشکده علوم مالی و حسابداری پرداخته است.
ایشان در سال۱۳۸۶ موفق به دریافت نشان درجه یک ادب پارسی از فرهنگستان زبان و ادب فارسی شدند. وی در طول زندگی پربار خویش همواره مشغول به تحقیق، تألیف و ترجمه بوده و آثار بزرگی از خود به یادگار گذاشته است که بی‌شک، بزرگترین آن‌ها تحقیق در متون عرفانی، به ویژه چاپ انتقادی مقالات شمس تبریزی است.
کار بزرگی که استاد موحد انجام داد نجات مقالات شمس از پریشانی و از هم گسیختگی بود. استاد خود این اثر را بهترین و پرثمرترین کارش در زمینه تصحیح متون می‌داند. خود در این باره می‌گوید: «شخصیت شمس پیش از چاپ و نشر مقالات در هاله‌ای از رمز و ابهام فروپیچیده بود و برخی اصلاً وجود خارجی برای او قائل نبوده‌اند و او را مولود خیال مولانا می‌دانستند.
تصحیح مقالات شمس که مرحوم فروزان‌فر آن را از گنجینه‌های ادب و لغت فارسی دانسته‌اند، به جز مشکلات معمول که بر سر راه تصحیح نُسَخ قرار دارد، مشکلات بسیار پیچیده خاص خود را هم داراست، که این مشکلات را در دو سطح بررسی می‌کنیم.
نخست آن‌که مقالاتی که در دست داریم متنی منسجم و به قلم آمده از روی طرح و نقشه و نظم خاصی نیست، تکه‌هایی است از سخنان شمس که در حالات و مناسبت‌های مختلف بر زبان او جاری شده و دیگران آن‌ها را یادداشت کرده‌اند. این یادداشت‌ها در بسیاری از موارد کامل و تمام نیست. جمله‌های گسسته پاره‌ی سرگردانی است که به صورت موجود، از بیشتر آن هیچ معنای موثر معقولی نمی‌توان استنباط کرد.
موحد بر آن است که بخشی از مقالات را احتمالاً به نیت ویرایش بازنویسی کرده‌اند ولی سر به نیست شدن ناگهانی شمس و بی‌قراری و شوریدگی شگفت مولانا بعد از غیبت او، ظاهراً مانع اتمام کار و تکمیل و تنقیح نهایی مقالات شده است.
اما مشکل دوم « به ماهیت سخنان شمس » مربوط می‌شود چرا که عالم شمس، عالَم رموز واسرار است، عالمی که با معیارهای ما پر از ناهمواری و ابهامات و تناقضات است. ولی از نظر او عالمی است هموار و همخوان و موزون. عالم مشاهده و عَیان، عالمی در فراسوی کفر و ایمان. سخن او را در آن زمان هم نمی‌فهمیدند و نفهمیدند. و او بی‌محابا می‌گفت «این مردمان را حق است که با سخن من الف ندارند. همه سخنم به وجه کبریا می‌آید، همه دعوی می‌نماید».
همچنین به سبب گسیختگی و عدم انسجام در سخنان شمس، دکتر موحد برای سهولت در فهم مقالات، تعلیقات مفیدی نیز بر این کتاب ضمیمه کرده‌اند. وی عرفان‌پژوه، تاریخ‌نگار و حقوق‌دان ایرانی و عضو پیوسته‌ي فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.
آثار استاد موحد:
ترجمه‌‌ها
۱- سفرنامه ابن بطوطه (ترجمه)، تهران: علمی و فرهنگی، ۱۳۶۱
۲-بهَِگوَد گیتا (ترجمه)، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، انتشارات خوارزمی، ۱۳۴۴
۳- عدالت و انرژی، از ایوان ایلیچ (ترجمه)،تهران: انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف، ۱۳۵۶
۴- خَزَران، از آرتور کستلر (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، ۱۳۶۱
۵- چهارمقاله درباره آزادی از آیزایا برلین (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، (برنده جایزه کتاب سال)۱۳۶۹
۶- مالیات سرانه و تاثیر آن در گرایش به اسلام از دانیل دنت (ترجمه)، تهران: انتشارات خوارزمی، ۱۳۸۵
۷- فصوص‌الحکم، ابن عربی (ترجمه و تعلیق)، تهران، نشر کارنامه، ۱۳۸۵
تصحیح‌ها
۱- حدیقه‌الحقیقه، از ابوالفتح محمدبن شیخ‌الاسلام احمد جام (ژنده‌پیل) (تصحیح و تعلیق)، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۳.
۲- مقالات شمس تبریزی (تصحیح و تعلیق)، تهران: انتشارات خوارزمی، (برنده جایزه کتاب سال) ۱۳۶۹
۳- سلوک الملوک از فضل‌ا... روزبهان خنجی (تصحیح و تعلیق)، انتشارات خوارزمی ۱۳۶۲
۴- اصطرلاب حق، گزیده فیه‌مافیه (تصحیح و تعلیق)، تهران: سخن، ۱۳۷۵
۵- خمی از شراب ربانی، گزیده مقالات شمس (تصحیح و تعلیق) تهران، سخن، ۱۳۷۳
تألیفات
الف- در زمینه حقوق و مسائل مربوط به نفت
۱. خواب آشفته نفت، دکتر مصدق و نهضت ملی ایران (تالیف)، (برنده جایزه کتاب سال)، ۱۳۸۴
۲. نفت ما و مسائل حقوقی آن (تالیف)،تهران : انتشارات خوارزمی، ۱۳۴۹
۳. در هوای حق و عدالت (تالیف)، تهران: نشر کارنامه، (برنده جایزه اندیشه)،۱۳۸۴
۴. گفته‌ها و ناگفته‌ها، تحلیلی از گزراش عملیات پنهانی سیا در کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، تعلیقی بر کتاب خواب آشفته نفت (تالیف)، تهران: نشرکارنامه، (برگزیده کتاب سال)، ۱۳۷۹
۵. مبالغه مستعار، بررسی اسناد وزارت خارجه بریتانیا درباره مالکیت جزایر تنب و ابوموسی (تالیف)،تهران: دفتر خدمات حقوقی بین‌المللی، ۱۳۸۰
در زمینه عرفان پژوهی
بن‌بطوطه (تألیف)، تهران: طرح نو، ۱۳۷۸
شمس تبریزی (تألیف)، تهران: طرح نو، ۱۳۷۵
باغ سبز: گفتارهایی درباره شمس و مولانا(تألیف)،تهران: کارنامه ،آذر، ۱۳۸۷
انجمن صنفی مترجمان شهر تهران ضمن آرزوی سلامتی از خداوند منان برای ایشان طول عمر باعزت مسألت دارد.
مریم صاحب اختیاری، دانشجوی کارشناسی ارشد مطالعات ترجمه
پايگاه اطلاع‌رساني انجمن صنفی مترجمان شهر تهران