نهادهای ترجمه مجاز و غیرمجاز در ایران
در حال حاضر خدمات ترجمه در کشور در چند قالب صورت می پذیرد.
مترجمان انفرادی
نهادهای مجاز ترجمه
واسطه های ترجمه
مترجمان انفرادی
مترجمان انفرادی در ایران عمده بار خدمات ترجمه را بر دوش می کشند. بدین ترتیب که کارفرما به روش های مختلف پروژه خود را به یک مترجم انفرادی واگذار می نماید. مترجمانی که در شرکت ها یا سازمان ها به عنوان مترجم فعالیت ثابت دارند را نیز با اغماض مترجم انفرادی در نظر میگیریم. مبحث درباره نحوه فعالیت مترجمان انفرادی بسیار است. اما تمرکز اصلی این بحث روی نهادهای مجاز ترجمه و واسطه ها هستند.
در حال حاضر برای تأسیس یک نهاد مجاز برای ارائه خدمات ترجمه می توان از چند طریق اقدام کرد که برخی از آنها به شرح ذیل است:
مراجعه به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی (ادارات کل ارشاد شهرستان ها): افرادی که می خواهند از این طریق مجوز موسسه خدمات ترجمه را اخذ نمایند می بایست نسبت به تأسیس یک موسسه فرهنگی تک منظوره یا چند منظوره اقدام کنند. تأسیس چنین موسسه ای نیازمند طی مراحل طولانی و به نحوی پشت سر گذاشتن هفت خوان رستم است.
مراجعه به سازمان ثبت شرکت ها و تأسیس موسسه غیرتجاری که در اساسنامه آن خدمات ترجمه درج شده باشد. البته در حال حاضر سازمان ثبت شرکت ها بدون وجود مجوز از وزارت ارشاد یا نهادهای مجاز دیگر، موسسه ای از این دست را ثبت نمی کند. مگر در موارد نادر که به عواملی دیگر بستگی دارد. برای مثال اگر شخصی به این سازمان مراجعه کند و درخواست تأسیس یک دفتر فنی یا شرکت خدمات پرینت و کپی بدهد می تواند ترجمه را نیز در آن بگنجاند.
تأسیس دفتر ترجمه رسمی که این امر در دو صورت ممکن است. اول اینکه فرد دارای پروانه ترجمه رسمی نسبت به راه اندازی دفتر ترجمه رسمی اقدام می نماید یا اینکه شخص دیگری با مجوز مترجم رسمی، به عنوان مدیر اقدام به تأسیس دفتر فنی می نماید.
اخذ مجوز از مراجع ذیصلاح متولی کسب و کارهای اینترنتی که این مجوز ویژه وبگاه های ارائه دهنده خدمات ترجمه است.
شرکت های تعاونی ارائه کننده خدمات ترجمه شرکت های تعاونی هستند که در هر شهر مجوز خود را از اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی همان شهر دریافت می کنند و بسته به اساسنامه خود می توانند به ارائه خدمات در زمینه ترجمه بپردازند. در حال حاضر دو شرکت تعاونی ثبت شده وجود دارند که به خدمات ترجمه در کنار سایر خدمات از قبیل ویرایش یا آموزش می پردازند.
واسطه های ترجمه
در مورد واسطه گری حرف بسیار است و مجال اندک. اما در همین بدو امر باید واسطه گری را از معرفی جدا کرد. چون در معرفی مترجم به کارفرما نفع مالی برای معرفی کننده وجود ندارد. اما در واسطه گری سود در اولویت است.
در حال حاضر واسطه ها به روش های مختلفی فعالیت می کنند. برخی از آنها در کنار کارهای مجاز خود به ارائه خدمات واسطه گری ترجمه نیز می پردازند. مثلا روی شیشه بسیاری از دفاتر فنی که خدمات تایپ و کپی و غیره انجام می دهند یا کافی نت ها، عبارت «ترجمه» هم مشاهده می شود. این مجموعه ها مجوز ارائه خدمات تایپ و کپی را دارند. اما عموما برای خدمات ترجمه مجوزی ندارند. مهمتر از آن ساز و کار مناسب برای ارائه چنین خدماتی را نیز ندارند.
وبگاه های غیرمجاز دسته دیگری از این واسطه ها را تشکیل می دهند. وبگاه هایی که همچون قارچ سمی بدون هیچگونه پشتوانه و مجوزی ایجاد می شوند. این سایت ها که بعضا از نظر میزان بازدید و معیارهای رتبه بندی سایت ها، برای مثال سایت مرجع Alexa حائز رتبه های قابل توجهی در دنیا یا کشور هستند، اغلب با استثمار مترجمان و ارائه خدمات بی کیفیت ترجمه، از نبود نظارت کافی بهره برده و در مدتی کوتاه بار خود را بسته و بر دوش می اندازند و از وبگاهی به وبگاه دیگر نقل مکان می کنند. حضور این وبگاه های فاقد مجوز علاوه بر وارد کردن خسارت به مترجمان، زمینه ایجاد بدبینی به ترجمه و مترجمان را نیز ایجاد می کند.
حال این سوالات مطرح است:
از نظر قانونی چگونه می توان با این وبگاه های غیرمجاز برخورد کرد؟
مترجمان برای جلوگیری از خسارت، می توانند چه برخوردی با این وبگاه ها داشته باشند؟