حسین گل‌گلاب گیاه‌شناس، ادیب، مترجم و موسیقی‌دان و هنرمند بود. حسین گل گلاب مرداد ماه ۱۲۷۴ در تهران به دنیا آمد. پدرش ابوتراب خان مشهور به مهدی مصورالملک از نقاشان و عکاسان مشهور دوره قاجاریه بود و با اهالیِ موسیقی نیز رفت و آمد داشت. گل‌گلاب نواختن تار و سه‌تار را از آقا حسینقلی و درویش خان فرا گرفت و پس از تأسیس مدرسهٔ موسیقی وزیری، از اولین شاگردان آنجا شد و با همکاری کلنل کاظم وزیری و علینقی خان وزیری به کار موسیقی پرداخت و بعدها در آنجا نیز به تدریس پرداخت.
وی به زبان‌های فرانسه، انگلیسی، روسی، عربی و لاتین تسلط داشت و در زمینه معادل‌یابی برای واژه‌های علمی از متخصصان فرهنگستان ایران بود.حسین گل‌گلاب اولین نویسندهٔ کتاب درسی طبیعی در ایران بود. او از سال ۱۳۰۴ تا سال ۱۳۱۷ دوازده جلد کتاب در رشته جغرافیا و طبیعی تهیه کرد که در مدارس تدریس می شد. حسین گل‌گلاب از سال ۱۳۰۷ مسئول تحقیقات علمی گیاه‌شناسی شد و از زمان تاًسیس دانشگاه تهران تا سال ۱۳۴۵ در آنجا تدریس می‌کرد.
حسین گل‌گلاب در فرهنگستان ایران عضویت داشت و لغات زیادی خصوصاً در رشته علوم طبیعی پیشنهاد کرد که تصویب شد و اکنون در زبان فارسی رواج کامل دارد. وی آثار گرانبهایی از خود به یادگار نهاده است. حسین گل‌گلاب در ۸۶ سالگی به تنظیم فرهنگ‌نامه و بیولوژی و گیاهان ایران اشتغال داشت که عمر وفا نکرد و معلوم نیست که مطالعات او به کجا رسید.
گل‌گلاب اگرچه در زمینه ادب و به خصوص ابداع لغت‌هایی برای فرهنگستان شهرتی در میان اهل فرهنگ و ادبیات به دست آورد،اما شهرت عمومی‌اش برای سرایش ترانه سرود معروف ای‌ایران بود. سرودی که به شکل غیر رسمی به عنوان سرود ملی ایرانیان شناخته شده است. این سرود حاصل همکاری گل‌گلاب،روح‌الله‌خالقی به عنوان آهنگساز و غلامحسین بنان به عنوان خواننده است که یکی دو سال بعد از اشغال ایران توسط متفقین در سال ۱۳۲۳ سروده شد.
حسین گل‌گلاب اسفند ماه ۱۳۶۳ در ۸۷ سالگی درگذشت. او به‌حق یکی از گُهرهای این « مرزِ پرگُهر» بود که یادش با ای ایران جاودان شد.
فاطمه مديحي
كارشناس ارشد مطالعات ترجمه
پايگاه اطلاع‌رساني انجمن مترجمان