عباس زریاب خویی در ۲۰ مرداد ماه ۱۲۸۹ در خوی چشم به جهان گشود. تحصیلات ابتدایی و سیکل اول متوسطه را در خوی سپری کرد. بعد از مدتی ترک‌تحصیل، شوق علم‌آموزی او را در سال ۱۳۱۶ به قم کشاند. سال ۱۳۲۲ به‌علت بیماری پدر به خوی بازگشت و مدتی به تدریس در دبیرستان پرداخت. سال ۱۳۲۴ به تهران آمد و بعد از چند سال سختی، سرانجام در کتابخانۀ مجلس شورای ملی استخدام شد. در سال ۱۳۳۴ با معرفی سیدحسن تقی‌زاده بورس مطالعاتی از آلمان‌غربی گرفت و ۵ سال در ماینس، فرانکفورت و مونیخ در رشته‌های تاریخ، علوم و معارف اسلامی، فلسفه و فرهنگ تطبیقی تحصیل کرد.
پس از بازگشت به ایران، مدتی در کتابخانۀ مجلس سنا به کار مشغول شد و از سال ۱۳۴۱ به مدت دو سال با دعوت هنینگ ایران‌شناس نامی برای تدریس فارسی به دانشگاه برکلی رفت. بعد از مراجعت به ایران، استاد تاریخ دانشگاه تهران شد. زریاب علاوه بر تدریس ادبیات فارسی، ادبیات عرب، فلسفه و زبان‌شناسی و معارف اسلامی در دانشگاه، آثار ارزشمندی در قالب کتاب و مقاله پدید آورد و با مراکز و افراد علمی شاخص در ایران و جهان نیز مراودات مستمری داشت. پس از پیروزی انقلاب اسلامی و با تأسیس بنیاد دایره‌المعارف اسلامی، مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و دایرةالمعارف تشیع همکاری کرد و مقالات پربار او زینت‌بخش این دایرةالمعارف‌ها شد.
بررسی کتاب‌ها و مقالات زریاب، وسعت و عمق اطلاعات او را تا حدی معلوم می‌دارد. به اذعان کسانی که با او آشنایی داشتند، زریاب از ابعاد گوناگون علمی و شخصیتی نه فقط کم‌نظیر بلکه انسانی بی‌نظیر بود. حضور او در هر محفل علمی موجب می‌شد تا همگان فرصت را غنیمت شمرده، سکوت کنند و از دل و جان گوش به کلام زریاب بسپارند. از آثار عمدۀ دکتر زریاب می‌توان به ترجمۀ کتاب‌های «تاریخ فلسفه» و «لذات فلسفه» از ویل دورانت و تألیف «تاریخ ساسانیان»، «تاریخ ایرانیان و عرب‌ها در زمان ساسانیان»، «بزم‌آورد؛ ۶۰ مقاله در بارۀ تاریخ، فرهنگ و فلسفه» و تصحیح چند اثر مهم قدیمی اشاره کرد.
دکتر عباس‌زریاب‌خویی بعد از کسالتی چند روزه، در ۱۱ بهمن ماه ۱۳۷۳ در تهران و در سن ۷۵ سالگی، دار فانی را وداع گفت.
انجمن صنفی مترجمان شهر تهران ضمن عرض تسلیت به مناسبت سالروز درگذشت ایشان، برای روح ایشان آرامش می‌طلبد و برای بازماندگانشان بردباری آرزومند است.
روانش شاد و یادش گرامی.
فاطمه مدیحی
کارشناس ارشد مطالعات ترجمه
پایگاه اطلاع رسانی انجمن صنفی مترجمان